UWAGA
Treść niniejszego artykułu pochodzi z 2019 roku i dotyczy porządku prawnego obowiązującego przed wejściem w życie nowego aktu wykonawczego jakim jest Rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 27 lipca 2021 r, (Dz.U. 2020 poz. 1381) które reguluje kwestie dotyczące tego które stanowiska uznaje się za PEP.
Wspomniane rozporządzenie wchodzi w życie 31 października 2021.Po wejściu w życie nowego rozporządzenia, cześć zawartych tu informacji będzie nieaktualna.
Po zmianie przepisów do grona zaliczymy również prezydentów miast, wójtów i burmistrzów oraz wojewodów i marszałków województw.
Czy wójtowie, burmistrzowie i starostowie są PEPami?
W dzisiejszym artykule wejdziemy w polemikę z instytucjami, które na pytanie tytułowe odpowiadają twierdząco. W naszym mniemaniu nie ma podstaw, by wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast i starostowie traktowani byli jako osoby zajmujące eksponowane stanowisko polityczne, mimo że w potocznym znaczeniu tego określenia tak jest.
Co mówi ustawa?
Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. 2018 poz. 723) wymienia osoby zajmujące eksponowane stanowiska polityczne w art. 2. pkt 2, który przytoczyliśmy już tutaj:
Za całą pewnością można stwierdzić, że stanowiska takie jak starosta, prezydent miasta, burmistrz, wójt czy sołtys nie zostały wymienione w powyższym fragmencie ustawy literalnie.
Zarówno starosta, prezydent miasta, burmistrz i sołtys nie jest szefem państwa, rządu, sekretarzem stanu, ambasadorem ani kierownikiem urzędów terenowych organów rządowej administracji specjalnej.
Na temat administracji specjalnej, zespolonej i niezespolonej pisaliśmy przy okazji rozważań na temat Inspektora Transportu Drogowego.
Czy jest więc możliwe, by ustawodawca podał listę niekompletną, a ustawa pozwalała na dowolność interpretacji?
W takim przypadku można by było uznać za PEPa każdą osobę, która w jakiś sposób zaangażowana jest politycznie w lokalnej społeczności, również sołtysa wsi jako “osobę fizyczną zajmującą znaczące stanowisko lub pełniącą znaczące funkcje publiczne”, bo przecież dla lokalnej społeczności jest osobą znaczącą – ale zapewne nie o to chodziło ustawodawcy.
Ilu mamy wójtów w Polsce?
W ostatnich wyborach samorządowych zostało wybranych 47 tys. radnych gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich oraz obsadzonych zostało prawie 2,5 tys. stanowisk: 1 547 wójtów, 823 burmistrzów i 107 prezydentów miast. Do tego dochodzi ponad 300 starostów i rady powiatów, co w sumie daje ponad 50 000 osób na podobnych stanowiskach.
Dlaczego łączymy rady z takimi stanowiskami jak wójt czy burmistrz? Ponieważ zarówno wójt, prezydent, burmistrz, jak i starosta to stanowiska organów wykonawczych, które pełnią rolę reprezentacyjną. Organami uchwałodawczymi są właśnie rady i to ich członkom należałoby ewentualnie przypisać znaczące stanowiska lub też znaczące funkcje publiczne.
Czyżby więc ustawodawca zapomniał o tak licznej grupie?
Członkowie rodziny i bliscy współpracownicy.
Podsumowując, niemożliwym jest, by ustawodawca nie podał pełnej listy stanowisk i funkcji, które są znaczące w skali kraju, a tym samym wójtowie, burmistrzowie i starostowie znajdują się poza grupą, co do której należy stosować środki bezpieczeństwa finansowego. Wyjątek stanowią wójtowie, burmistrzowie i starostowie, których dotyczy art 2 ustawy pkt 2 ppkt 3 lub ppkt 12:
“ Ilekroć w ustawie jest mowa o: (…)
3) członkach rodziny osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne – rozumie się przez to: a) małżonka lub osobę pozostającą we wspólnym pożyciu z osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne, b) dziecko osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne i jego małżonka lub osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, c) rodziców osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne;
(…)
12) osobach znanych jako bliscy współpracownicy osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne – rozumie się przez to: a) osoby fizyczne będące beneficjentami rzeczywistymi osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub trustów wspólnie z osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne lub utrzymujące z taką osobą inne bliskie stosunki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, b) osoby fizyczne będące jedynym beneficjentem rzeczywistym osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub trustu, o których wiadomo, że zostały utworzone w celu uzyskania faktycznej korzyści przez osobę zajmującą eksponowane stanowisko polityczne”.
Które stanowiska posiadają status PEP wedle obowiązujących w 2019 w Polsce przepisów:
Podsumowując nasze stanowisko w kontekście kto posiada status PEP :
- Burmistrz miasta nie jest PEPem,
- Prezydent miasta nie jest PEPem,
- Sołtys wsi nie jest PEPem,
- Wójt gminy nie jest PEPem,
- Radny gminy nie jest PEPem,
- Starosta powiatowy nie jest PEPem.
Kiedy Prezydent miasta, wójt lub burmistrz może być PEPem ?
Oczywiście możliwe jest, że osoba pełniąca funkcję prezydenta miasta, wójta, starosty lub burmistrza jest uznana za PEP – ale tylko pod warunkiem, że pełni jednocześnie funkcję, która zawarta jest w jednej z w wymienionych w ustawie kategorii na przykład – zasiada w zarządzie partii politycznej.